We kunnen niet zonder de lijnmanagers

Van verdwijnende rol naar onmisbare kracht
Zo’n vijftien jaar geleden dachten we nog dat de functie van lijnmanager zou verdwijnen. In de toekomst zouden we werken met zelfsturende teams, waarbij het middenmanagement overbodig zou zijn. Maar in onze huidige wereld, met constante veranderingen, zijn lijnmanagers juist onmisbaar. Zij vormen de verbindende factor tussen de top van de organisatie en de werkvloer. Zij weten wat er speelt op de werkvloer en weten hoe ze de werknemers gemotiveerd kunnen houden. Toch is de rol van de lijnmanager de afgelopen jaren onderbelicht gebleven. Er is relatief weinig geïnvesteerd in de ontwikkeling van lijnmanagers en bij bezuinigingsrondes werd er vaak gesneden in hun banen. Dat moet anders.

Lijnmanagers zijn de sleutel voor de toekomst
Volgens de auteurs van Power to the Middle (Schaninger, Hancock & Field) zijn middenmanagers cruciaal voor succesvolle verandering. “Wat het probleem ook was,” schrijven zij, “we ontdekten telkens opnieuw dat echte organisatorische veranderingen alleen lukken met de actieve betrokkenheid van middenmanagers.”
Sonja Bakker, eigenaar van het Ontwikkelhuis, herkent dit:

“Verandering is de enige constante. Lijnmanagers kunnen daarin écht het verschil maken. Ze hebben invloed op werkgeluk, betrokkenheid én innovatie.”

Leiderschap dat meandert
Leiderschap vanuit het midden is zelden lineair. Net als een rivier beweegt de lijnmanager langs obstakels, door bochten, snelstromend waar nodig en vertragend waar dat beter past. Die meanderende beweging vraagt om flexibiliteit: schakelen tussen resultaatgerichtheid en mensgerichtheid, tussen structuur bieden en ruimte creëren.

Het is precies die balans die middenmanagers tot sleutelspelers maakt. Zij vertalen strategie naar de praktijk en geven tegelijk betekenis aan verandering. Niet alleen door te doen, maar door te doorzien: wat is hier werkelijk nodig?

Filters en vertalers tussen top en werkvloer
Lijnmanagers zijn, zoals de auteurs van Power to the Middle stellen, de filters én vertalers binnen een organisatie. Ze zorgen dat strategische keuzes landen op de werkvloer — en dat signalen van de werkvloer terugkeren naar de top. Ze begeleiden herverdeling van werk in tijden van digitalisering, maken geïndividualiseerde werkafspraken en signaleren vroegtijdig prestatie- of welzijnsproblemen in hun team.

Hun rol is daarmee strategisch én persoonlijk.

Maar... tijdgebrek belemmert hun impact
Tijdens ons webinar Lijnmanagers als veranderaars ging Sonja in gesprek met Jamila Eddini, hoofd P&O bij Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland. Onderbezetting kwam als grootste knelpunt naar voren.

“Er wordt verwacht dat lijnmanagers met minder mensen dezelfde resultaten behalen,” aldus Jamila. “Dan blijft er weinig ruimte over voor reflectie of vernieuwing.”

Tegelijkertijd is de focus binnen organisaties verschoven naar taakgericht overleg. Terwijl transformationeel leiderschap — waarin ruimte is voor dialoog, inspiratie en innovatie — juist steeds belangrijker wordt.

Sonja benadrukt:

“De transformationele kant van leiderschap moet meer aandacht krijgen. Dat is waar vernieuwing begint.”

Leidinggeven vraagt afstemming: welke rol past nu?
In het boek Leading from the Middle worden vier belangrijke rollen van de lijnmanager onderscheiden:

• De showrunner: vertaalt doelen naar resultaten
• De verbindingsofficier: verbindt strategie en uitvoering
• De ruimtemaker: creëert ruimte voor leren en innoveren
• De strategie-uitdager: stelt richting en keuzes ter discussie

Veel leidinggevenden proberen alle rollen tegelijk te vervullen. Maar dat is onrealistisch. Jamila zegt daarover:

“Je moet het gesprek voeren: welke rol past nu het beste bij deze situatie? Dat gebeurt nog te weinig.”

Door de druk op resultaten ligt de nadruk nu vaak op de showrunner. Maar als dat de enige rol is die ruimte krijgt, ontstaat er geen vernieuwing. En dan dreigt uitputting bij de manager én bij het team.

Tijd voor een heruitvinding van de lijnmanager
De toekomst vraagt om een andere invulling van leiderschap. Niet alleen sturen op KPI’s, maar ook ruimte geven aan mensen. Niet alleen uitvoeren, maar ook koers uitdagen.

“De lijnmanager die alleen nog maar op resultaten jaagt, heeft zijn langste tijd gehad,” zegt Sonja.
“De lijnmanager die vertrouwen geeft, beslissingen durft los te laten en mensen eigenaarschap geeft — dát is de leider van morgen.”

Ook Schaninger en collega’s pleiten voor een fundamentele herwaardering van de lijnmanager. Niet alleen qua verantwoordelijkheden, maar ook in training, ondersteuning en positionering.

Ben jij benieuwd wat het Leiderschap Ontwikkelhuis voor jou kan betekenen? 
Lees meer over onze opleiding Leiderschap met Impact en vraag de brochure aan.

We schreven ook een krachtpatser van een whitepaper: "Lijnmanagers de meest waardevolle troef in het midden van organisaties"